Wybierając się na górski szlak, warto znać nie tylko podstawowe zasady tzw. etykiety górskiej, lecz również listę obowiązujących w górach zakazów. W artykule podpowiadamy, czego nie robić w górach, by uniknąć niebezpiecznych, a w najlepszym wypadku, niekomfortowych sytuacji.

Czego nie wolno robić w górach? Najważniejsze zasady

W górach obowiązuje pewien kodeks postępowania, jest to tzw. etykieta górska. Zasady te obejmują różne obszary turystyki górskiej i określają one zarówno, co można robić, jak i czego nie robić w górach. Dziś skupiamy się na tym drugim aspekcie. 

Sprawdź też: Jak zachowywać się na szlaku? Etykieta górska

Nie schodź ze szlaku

Czego nie wolno robić w górach? Jednym z ważniejszych zakazów jest zakaz schodzenia z wytyczonych szlaków turystycznych. Zejście z wytyczonego szlaku, niezależnie od warunków pogodowych, może grozić: zniszczeniem rzadkich gatunków roślin, zgubieniem się, potknięciem i kontuzją lub poważniejszym w skutkach upadkiem z wysokości (w tym również śmiertelnym).

Nie rozpalaj ognisk w miejscach, w których jest to zabronione

W górach istnieje duże ryzyko pożarów. Wystarczy przypomnieć sobie słynny pożar w 2022 roku w Czeskiej Szwajcarii, który objął swoim zasięgiem ponad 1000 hektarów. Z tego powodu tym, czego nie wolno robić w górach jest biwakowanie „na dziko” i rozpalanie ognisk (poza specjalnie wyznaczonymi do tego miejscami). Za złamanie zakazu grozi wysoki mandat, dlatego przed wyprawą należy zawsze sprawdzić regulamin danego obszaru (np. parku narodowego).

Nie zostawiaj po sobie śmieci

W górach obowiązuje zasada: „zabierz wszystko, co ze sobą przyniosłeś”. Dotyczy ona zarówno odpadów sztucznych, jak i tych biodegradowalnych, np. ogryzków lub skórek od banana. Tym, czego nie wolno robić w górach, jest również pozostawianie psich odchodów na szlakach. Każdy z tego typu odpadów może wpłynąć negatywnie na chronione rośliny, skutkować zmianami w zachowaniu dzikich zwierząt oraz narażać górską faunę i florę na różnego rodzaju choroby.

Nie płosz ani nie próbuj dotykać dzikich zwierząt

Czego nie robić w górach? W przypadku zaobserwowania dzikiego zwierzęcia nie wolno do niego podchodzić, straszyć ani próbować pogłaskać. Spłoszone zwierzę może zareagować agresją wobec turysty, może także nagle zerwać się do biegu i w tym pośpiechu ulec wypadkowi. 

Nie dokarmiaj dzikich zwierząt

Dokarmianie dzikich zwierząt może przynieść więcej szkody niż pożytku. Ludzkie jedzenie nie jest odpowiednie dla dzikich gatunków i może prowadzić do problemów trawiennych, różnych chorób, a nawet śmierci. Na tym jednak nie koniec. Wskutek nadgorliwego dokarmiania zwierzęta w górach: 

• przestają samodzielnie szukać pożywienia; 
• przyzwyczajają się do jedzenia od ludzi i podchodzą do dróg oraz parkingów samochodowych, co często kończy się potrąceniem;
• tracą lęk przed ludźmi i stają się nachalne lub nawet agresywne.

Dokarmianie dzikich zwierząt jest dozwolone w okresach zimowych, gdy dostęp do naturalnego pożywienia jest ograniczony, przy czym odbywa się ono wyłącznie pod kontrolą specjalistów. Zwykle zajmuje się tym leśniczy, myśliwy z lokalnego koła łowieckiego lub przedstawiciel służb Parku Narodowego.

Nie podejmuj się zbyt trudnych tras

Góry to nie miejsce na brawurę. Zła ocena własnych możliwości może skończyć się tragicznie, dlatego nie należy wyruszać na trudne szlaki bez wcześniejszego przygotowania i odpowiedniego ekwipunku. W szczególności tyczy się to zimowych tras, jednak wypadków latem również nie brakuje. Wystarczy spojrzeć na statystyki Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Pokazują one, że w ostatnich latach najwięcej śmiertelnych wypadków turystów zdarza się w miesiącach letnich - na Rysach.

Nie wprowadzaj psów tam, gdzie jest to zabronione

Czego nie wolno robić w górach? W wielu polskich parkach narodowych zabronione jest wprowadzanie psa, bez względu na wielkość czy rasę. Zakaz ten argumentowany jest zagrożeniem w postaci płoszenia dzikich zwierząt przez psa oraz ryzyka przeniesienia na dzikie zwierzęta groźnych dla nich pasożytów i bakterii. W Pieninach, poza obszarem Pienińskiego Parku Narodowego zakaz wprowadzania psów obowiązuje także w rezerwatach Biała Woda i Wąwóz Homole.

Sprawdź też: Pieniński park narodowy — szlaki poza parkiem, po których wolno wędrować z psem

Nie ignoruj prognozy pogody i ostrzeżeń

Pogoda w górach zmienia się błyskawicznie. Nagła burza, mgła czy grad mogą zaskoczyć nawet latem, tymczasem zimą turyści są narażeni na gwałtowny spadek temperatury, duże opady śniegu, które utrudniają poruszanie się i lawiny. Z tego powodu przed wyjściem na szlak należy zawsze sprawdzić aktualną prognozę pogody, komunikaty GOPR/TOPR oraz status szlaków. W razie niepewnych warunków lepiej zrezygnować z wyprawy niż narażać swoje zdrowie, lub nawet życie.

Nie wybieraj się w góry w nieodpowiednim obuwiu i odzieży

Ostatni z zakazów dotyczy obuwia oraz ubioru górskiego. Górskie szlaki turystyczne wymagają solidnego obuwia. Klapki, balerinki, sandały, trampki czy nawet adidasy miejskie nie zapewniają dostatecznego bezpieczeństwa w trudnym terenie. Jedynie obuwie trekkingowe oraz odzież dostosowana do górskich warunków pogodowych uchronią przed kontuzjami, wychłodzeniem i poważniejszymi wypadkami. 

Sprawdź też: Zima w górach - jak się ubrać?

Zadbaj o swoje bezpieczeństwo

By się dowiedzieć, czego nie robić w górach, możemy sprawdzić regulaminy poszczególnych Parków Narodowych i Parków Krajobrazowych znajdujących się na terenach górskich. Możemy także zasięgnąć źródła w lokalnych schroniskach górskich oraz znaleźć informacje na temat obowiązujących w górach zakazów na stronach internetowych GOPR i TOPR. Te zakazy nie są przypadkowe ani bezpodstawne - z jednej strony mają one na celu ochronę dzikiej przyrody, a z drugiej - zapewnienie turystom bezpieczeństwa. Ich przestrzeganie jest ważne, by nie narażać siebie i nie obciążać ratowników górskich, którzy często działają jako ochotnicy i narażają własne zdrowie, by nieść innym pomoc.

Zdjęcie główne: Sarah Kilian on Unsplash

Źródła: 

Pieniński Park Narodowy (2025). Regulamin zwiedzania.

Pieniński Park Narodowy (2024). Do Pienińskiego PN nie wolno wprowadzać psów.

Lasy Państwowe (2022). Dzikie zwierzęta dokarmiamy tylko w razie potrzeby!

TOPR (2023). Statystyka.

TOPR (2023). Wypadki śmiertelne na terenie działania TOPR w latach 2010-2019.